Helena Sheehan‘ın Monthly Review Online‘da yayınlanan makalesinin çevirisidir. Makelenin orijinaline ait link: https://mronline.org/2023/01/13/should-private-property-be-abolished-dublin-students-vote-yes/
Trinity College Dublin (TCD) Felsefe Topluluğu’nun özel mülkiyetin kaldırılıp kaldırılmaması konusundaki tartışması oldukça kalabalık bir salonda gerçekleşti. İlk konuşmacı bendim ve önerge lehinde ateşli bir konuşma yaptım. Salonda çok sayıda destek ifadesi vardı. Daha sonra TCD’de finans profesörü ve eski bir yatırım bankacısı olan Martha O’Hagan, merkezci bir pozisyon lehine net bir konuşma yaptı; bir miktar kamu mülkiyeti ve devlet düzenlemesine ihtiyaç olduğunu kabul etti, ancak yenilik ve özgürlüğün özel mülkiyet gerektirdiğini savundu. Önergeyi savunan üç öğrenci tartışmacı, beklenen esprili öğrenci şakalaşmalarından bazılarını yaptılar, ancak aynı zamanda önerge için güçlü ve samimi argümanlar da dile getirdiler. Önergeye karşı çıkan iki öğrenci tartışmacı ise pozisyonlarında biraz dağınıktılar. Biri tüm konuşmasını kişisel mülkiyetin savunulması üzerine kurmuştu, ancak diğer taraftaki hepimiz bireysel mülkiyetin ortadan kaldırılmasını istemediğimizi açıkça belirttik. Son konuşmacı, UCD’den bir ekonomist olan Yota Deli, çok enerjikti ancak kapitalizm ve sosyalizm gibi şeylerin ideolojiler olduğunu ve bu nedenle özel mülkiyetle hiçbir ilgisi olmadığını iddia etti, bu da sadece suları bulandırdı. Önerge oylamaya sunuldu ve kesin olarak kabul edildi. Ayrıca Instagram ve Twitter’da yapılan anketler de önergenin lehine sonuçlandı. Öğrenciler arasındaki bu ruh halini, arzuladıkları yaşam standardının dışında bırakıldıkları hissine bağlıyorum. Günün erken saatlerinde, İrlanda’daki üçüncü seviye kurumlarda öğrenci barınma krizi ve daha genel olarak hayat pahalılığı krizi nedeniyle bir öğrenci yürüyüşü vardı. Daha sonra birkaç öğrenci yanıma gelerek ikna olduklarını ve fikir değiştirdiklerini söyledi. Bunun sadece benim argümanlarımdan değil, kendi yaşadıkları deneyimlerden kaynaklandığını da düşündüm. Aslanın inine girdiğime inanarak çıktığım konuşmamda, mevcut öğrenci nesli hakkında uzun zamandır hissetmediğim kadar umutluydum.
İşte konuşmam:
Philosophical Society (Phil) konuşmacılara mektup yazarak onları burada konuşmaya davet ettiğinde, yüzyıllar boyunca Phil’e hitap etmiş cumhurbaşkanları, başbakanlar, ünlü yazarlar ve diğer aydınların isimlerini listeler ve sanırım bizi onların yansıttığı ihtişamın tadını çıkarmaya davet eder. Joe Biden ya da Hillary Clinton -hatta Oscar Wilde ya da Karl Popper- söz konusu olduğunda böyle bir eğilim hissetmesem de, Friedrich Engels’in izinden gitmekten gurur duyuyorum. Yıllar önce Phil’de ilk kez konuştuğumda, soru sosyalizm ve feminizmin uyumlu olup olmadığıydı. En çok atıfta bulunduğum metin Engels’in parlak eseri Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni idi. Phil’den uzun yıllar uzak kaldıktan sonra, özel mülkiyet, devlet ve onun özel mülkiyetle ilişkisi konusuna değinirken yine Engels’i düşünüyorum.
Özel mülkiyetin kaldırılması yönündeki önergeyi destekliyorum.
Öncelikle kaldırılması gerektiğini düşündüğüm özel mülkiyeti tanımlamama izin verin. Bunu kişisel mülkiyet, ortak mülkiyet ve kamu mülkiyetinden ayırmak istiyorum.
Giysilerinizi, diş fırçalarınızı, dizüstü bilgisayarlarınızı ya da eğer bunları edinirseniz evlerinizi ya da arabalarınızı almak istemiyorum. Küçük işletmelerin bile sahiplerinden alınmasını istemiyorum. (Bu arada, bir zamanlar rahibeyken her şeyin ortak olduğu bir yerde yaşıyordum. Tüm kıyafetlerimiz, kitaplarımız, kalemlerimiz, her neyse, “Rahibe X’in kullanımı içindi”).
Kişisel mülkiyetin kaldırılmasını istemediğim gibi, çalışanların kişisel mülkiyetinin azalmak yerine artmasını isterim. Kooperatiflerin geliştiğini de görmek isterim.
Bununla birlikte, şu anda özel mülkiyet olarak tutulan büyük ölçekli üretken mülkiyetin kamu mülkiyetine dönüştürüldüğünü görmek isterim. Toplumsal emekle, bazen on yıllar ya da yüzyıllar boyunca inşa edilen şeyler, öncelikle devlet tarafından yönetilmek üzere, toplumsal olarak sahiplenilmelidir.
Şu önermeden yola çıkıyorum: Var olan ve değerli olan her şey doğadan veya emekten ya da çoğunlukla her ikisinin birleşiminden gelir. Var olan herkesin bir günde aynı sayıda saati vardır. Neden bazı saatlerini üretimi organize etmek için harcayan bazı insanlar birkaç saniye içinde, ağır el emeği ile çalışan birinin bir yılda kazanabileceğinden daha fazlasını elde edebilsin? Daha da kötüsü, neden hayatları boyunca hiç çalışmayan ama miras yoluyla hisse (ya da taç) sahibi olan başkaları, başkalarının emeğinden elde edilen muazzam haksız serveti elde edebilsin?
Bu kadar çok kişi tarafından inşa edilen bu kadar çok şey nasıl oldu da bu kadar az kişi tarafından kamulaştırıldı? Bu durum, paçavradan zenginlik efsanelerine rağmen, genelde dahiyane buluşlar ve/veya girişimcilik becerileri sayesinde gerçekleşmemiştir. İster yağmacı ordular tarafından olsun, ister devletin oligarşik manipülasyonu ile bu tür kamulaştırmalara elverişli yasaların çıkarılması ve uygulanması yoluyla olsun, büyük ölçüde zorla elde edilmiştir.
Amazon’u ele alalım – nehri ya da yağmur ormanını değil, şirketi. Ağaçları yetiştiren doğayı, onları yetiştiren çiftçileri, hasat eden ormancıları, kitap yazan yazarları (ben de onlardan biriyim), artık depo olarak değil de sipariş karşılama merkezi olarak adlandırılan yerlerde kitapların basımı, ciltlenmesi ve dağıtımında çalışan işçileri düşünün. Peki Jeff Bezos, o ne yapıyor? Evet, bir şeyler yapıyor. Girişimcilik faaliyeti bir emek biçimidir. Ama neden tüm bu sürecin meyvelerinden diğerlerine kıyasla çok daha fazla pay alabiliyor?
2018 rakamlarına göre, Bezos’un Amazon’daki ortalama bir işçinin bir yılda kazandığını elde etmesi yalnızca dokuz saniye sürdü. Bu da 1,6 milyon dolarlık maaşa dayanıyordu. Bunun da ötesinde, bir tahmine göre, hisselerden elde ettiği pay her saniye 3.182 dolar yapıyordu. O zamandan beri, özellikle de pandemi sırasında bu rakam katlandı. Nasıl olur da bir kişi tüm bu karmaşık kolektif süreçten 162.7 milyar dolar kazanmayı hak edebilir?
Bu büyük asalaklık sürecinde, Bezos gibi CEO’lar uyurken milyonlar kazanırken, çiftçiler, ormancılar, şoförler, fabrika işçileri, editörler, yazarlar gibi bazen zor koşullarda uzun saatler çalışarak gerçek işi yapanlardan giderek daha fazla para alınıyor. Dahası, hisse senedi sahibi olup da bu sürece hiçbir katkıda bulunmamış, hatta ilk girişimcilik çabasını bile göstermemiş olanlar da var. Bu tamamen parazit bir durumdur.
Bir sistem olarak kapitalizm, toplumsal üretim araçlarının özel mülkiyetine dayanır. Doğası gereği sadece adaletsiz değil aynı zamanda verimsizdir.
Şu anda bir yatırım krizi yaşanmaktadır. Toplumsal üretimden elde edilen kârın giderek daha azı ya yeniden üretime yatırılmakta ya da toplumsal olarak dağıtılmaktadır. Düşük ücretler, vergi kaçakçılığı ya da vergiden kaçınma (hükümetlerin sermayenin çıkarına hareket ettiği ve uygun vergi rejimleri sunduğu durumlarda bile) yoluyla, sermaye sahipleri ya cömertçe tükettikleri ya da üretken olmayan bir şekilde birikmesine izin verdikleri serveti çıkarmaktadır. Özel jetler, çok sayıda malikane ve yatlar gibi lüks tüketim için gülünç miktarlarda para harcanırken, gerçek iş yapanlar mevcut hayat pahalılığı krizinde yiyecek ve ısınma ihtiyaçlarını karşılamak için mücadele etmektedir. NFT’ler, nasıl harcayacaklarını bile bilmedikleri kadar çok paraya sahip olanların nihai harcamalarıdır.
İşçi hareketinin eski bir şarkısı gerçekleri tüm çıplaklığıyla ortaya koymaktadır:
Toprakları süren, ticaret yaptıkları şehirleri inşa eden biziz,
Madenleri ilaçladık, atölyeleri inşa ettik, kilometrelerce demiryolu döşedik.
Şimdi yaptığımız harikaların ortasında dışlanmış ve açlıktan ölüyoruz....
Kazanmayı hiç söylemedikleri milyonları aldılar,
ama beynimiz ve kaslarımız olmadan tek bir tekerlek bile dönmezOn bir yıl önceki Occupy hareketi sırasında, insanlar her kıtadaki her büyük şehirde ortaya çıktı ve %1’in kendilerinden, bizden çaldığı dünyayı geri almak için “Biz %99’uz” diye haykırdı. TCD’nin Dame Caddesi’ndeki kapısının hemen dışında bir çadır vardı. Bazı personel ve öğrenciler farklı şekillerde bu çadıra katıldı, ancak çoğu yanından geçip gitti. Occupy University’yi organize ettim ve sokakta zenginliğin nasıl yaratıldığı ve dağıtıldığı, gücün nasıl kullanıldığı ve buna meydan okumak için nasıl bir hareket inşa edileceği hakkında dersler verdik. Bunların genellikle kapıların içinde verilenlerden daha iyi dersler olduğuna inanıyorum.
Toplumsal üretim araçlarının özel mülkiyetine dayalı küresel sisteme karşı hala büyük bir hoşnutsuzluk var. Bu sisteme karşı çıkan pek çok parti, proje ve örgüt var ancak tüm bu yabancılaşma ve öfkeyi harekete geçirerek sistemin gücünü kıracak ve alternatif bir sisteme geçişi başlatacak kadar güçlü bir kitle hareketi yok. İhtiyacımız olan şey bu – bizi bu tür bir sisteme götürecek bir yola sokacak bu tür bir hareket.
Bu, toplumsal üretim araçlarının toplumsal mülkiyetine dayalı bir sistem olan sosyalizm olacaktır. Alternatif bir sistem olarak sosyalizm, toplumsal üretim sürecini toplumsal mülkiyet ve kontrol yoluyla ele alır, böylece yalnızca işletmenin kendisine değil, bağlı olduğu tüm toplumsal altyapıya daha adil bir dağıtım ve daha verimli yeniden yatırım yapılmasına olanak tanır.
Bu aynı zamanda toplumun kaynaklarını, gezegenimizi kapitalizmin mantığına içkin bir yörüngede savrulduğumuz kendi kendini yok etme yolundan kurtaracak şekilde kullanmanın tek yoludur.
Doğu Avrupa ve Küba’daki gezilerim sırasında böyle bir sistemin yaklaşık örneklerini gördüm. Mülksüzleştirenlerin mülksüzleştirildiği, toplumsal üretim araçlarının toplumsal olarak sahiplenildiği toplumlar gördüm. Bu toplumlar aynı zamanda, daha yüksek bir sosyalizm biçimine ilerlemek için daha fazla demokratik ifade ve katılıma ihtiyaç duyulan, birçok göze batan hataya sahip toplumlardı.
Bunun yerine, küresel sistemin kendi sınırları dışındaki her şey üzerindeki baskısı nedeniyle, mülksüzleştirme yoluyla büyük bir birikim cümbüşü içinde kamu mülkiyetinin yeniden özel mülkiyete dönüştürülmesiyle ters yönde ilerlediler. Doğu Avrupa’daki geçiş sürecinin seyahat özgürlüğü gibi bazı olumlu özelliklerine rağmen, bu süreç genel olarak trajik bir felaket olmuş, intihar da dahil olmak üzere çok sayıda aşırı ölüme, kitlesel yoksullaşmaya, çaresizliğe ve depresyona yol açmıştır. Bu trajik sonuçlar, Ukrayna’daki mevcut savaş da dahil olmak üzere, halen pek çok düzeyde ve pek çok şekilde ortaya çıkmakta.
Sözlerimi, kamulaştırıcıları kamulaştırmanın, özel mülkiyeti kamu mülkiyetine dönüştürmenin ve kapitalizmden sosyalizme geçmenin bir yolunu bulmamız gerektiğini söyleyerek bitiriyorum. Bunu başarmak çok karmaşık ve zor olacaktır, ancak sürdürülebilir ve adil bir toplumsal düzene ulaşmak istiyorsak bu gereklidir.