Çeviri: Cengizhan Kaptan
Buradaki birçok arkadaşım, özellikle de öğrenciler, bana durum hakkında ne düşündüğümü sordular. Onlara şu ifadeyle cevap veriyorum. Bu, ülkenin farklı bölgelerinde Yahudiler ve Araplar olmak üzere pek çok kişiyle yaptığım görüşmelere, belgelerin ve ikincil literatürün kapsamlı bir şekilde okunmasına dayanan kişisel bir görüştür. Sınırlılıklarının tamamen farkındayım; sadece tartışmaya açıyorum.
İsrail Devleti’nin kuruluşunun tarihsel amacının toplama kamplarının, pogromların ve diğer zulüm ve ayrımcılık biçimlerinin tekrarlanmasını önlemek olduğuna inanıyorum.
Benim için zulüm gören tüm ırksal ve ulusal azınlıklar için özgürlük ve eşitlik için verilen küresel mücadelenin bir parçası olan bu amacı tamamen destekliyorum.
Mevcut uluslararası koşullar altında, bu amacın gerçekleştirilmesi, zulme uğrayan veya zulüm tehdidi altında bulunan Yahudileri kabul edebilecek ve koruyabilecek egemen bir devletin varlığını gerektirmektedir. Nazi rejimi iktidara geldiğinde böyle bir devlet mevcut olsaydı, milyonlarca Yahudi’nin imha edilmesini önleyebilirdi. Böyle bir devlet, siyasi zulüm mağdurları da dahil olmak üzere zulüm gören diğer azınlıklara da açık olsaydı, o zaman daha da fazla hayat kurtarabilirdi.
Bu gerçekler ışığında, bundan sonraki her türlü tartışma ancak İsrail’in egemen bir devlet olarak tanınması temelinde yürütülebilir ve aynı zamanda kurulduğu koşullar, yani bu süreçte Arap nüfusuna yapılan adaletsizlik de göz önünde bulundurulmalıdır.
İsrail’in kuruluşu, büyük güçlerin kendi çıkarları doğrultusunda gerçekleştirdikleri siyasi bir eylemdir. Devletin kuruluşundan önceki yerleşim dönemi ve devletin kuruluşu, yerli nüfusun hakları ve çıkarları göz önünde bulundurulmaksızın gerçekleşmiştir.
Yahudi devletinin kuruluşuna, en başından itibaren, Filistin halkının kısmen zorla ve ekonomik ya da diğer baskılarla, kısmen de “gönüllü” olarak sürülmesi eşlik etmiştir.
Arap nüfusunun İsrail’de kalan kısmı, kendilerine tanınan medeni haklara rağmen, ekonomik ve sosyal olarak ikinci sınıf vatandaş statüsüne düşürüldüğünü gördü.
Ulusal, ırksal ve dini farklılıklar sınıfsal farklılıklara dönüştü: böylece eski çelişki yeni toplumda kökleşti ve iç ve dış çatışmaların kaynaşmasıyla daha da şiddetlendi.
Tüm bu açılardan Yahudi devletinin kuruluşu, tarihteki neredeyse tüm devletlerin kuruluşundan farklı değildir: fetih, işgal ve ayrımcılık yoluyla kuruluş.
Eğer bu yerleşik gerçeği ve İsrail Devleti’nin kendisi için belirlediği temel tarihsel hedefi kabul edersek, o zaman şu soru ortaya çıkmaktadır: – İsrail Devleti, mevcut haliyle ve mevcut politikalarıyla, kendi koyduğu hedefe ulaşabilir mi ve aynı zamanda gelişmiş bir toplum olarak komşularıyla normal bir şekilde barış içinde yaşayabilir mi?
Bu soruyu İsrail’in 1948 sınırlarıyla bağlantılı olarak tartışacağım.
Bana göre, ilhakın herhangi bir biçimi zaten olumsuz bir yanıta işaret etmektedir.
Bu, İsrail’in kendisini ancak geniş ve düşmanca bir ortamda askeri bir kale olarak muhafaza edebileceği ve maddi ve manevi kültürünün artan askeri gereksinimlere uyarlanması gerektiği anlamına gelecektir.
Bu çözümün son derece tehlikeli, belirsiz ve geçici karakteri açıktır.
Bir süper güç (ya da onun uydu devleti) bu koşullar altında uzun süre yaşayabilir, ancak ülkenin küçüklüğü ve süper güçlerin silahlanma politikaları İsrail için bu olasılığı ortadan kaldırmaktadır.
Mevcut koşullarda, çözümün ilk önkoşulu Mısır ile İsrail devletinin tanınması, Süveyş Kanalı ve Boğazlara serbest erişim ve mülteci sorununun çözümünü de içeren bir barış anlaşması olacaktır.
Daha güçlü olan daha büyük tavizleri göze alabilir – ve İsrail hala daha güçlü bir güç.
Kudüs’ün statüsü bir barış anlaşmasının önündeki en büyük engel olabilir. Liderler tarafından sürekli körüklenen köklü dini duygular, Kudüs’ü bir Yahudi devletinin başkenti olarak Araplar (ve Hıristiyanlar?) için kabul edilemez kılıyor. Uluslararası gözetim ve yönetim altında birleşik bir şehir (iki parçalı) bir alternatif olabilir.
[Mısır] ayrıca “mülteci sorununun BM kararlarına uygun olarak tatmin edici bir şekilde çözülmesini” talep etmektedir. Bu kararların lafzı [] yoruma açıktır ve bu açıdan kendisi de müzakereye tabidir. Ben sadece Yahudi ve Arap şahsiyetlerle yapılan görüşmelerde ortaya atılan iki olasılığı (veya bunların kombinasyonunu) özetleyeceğim:
- İsrail’e dönmek isteyen yerinden edilmiş Filistinlilerin yeniden yerleştirilmesi. Bu olasılık, Arap topraklarının Yahudi toprağı ve Arap mülklerinin Yahudi mülkü haline geldiği ölçüde en başından itibaren sınırlıdır. Bu da, bir adaletsizliği yeni bir adaletsizlikle düzelterek ortadan kaldırılamayacak tarihi bir gerçektir. Ancak, bu Filistinlileri hala mevcut olan topraklara yerleştirerek ve/veya onlara yeterli yardım ve tazminat sağlayarak bu durum hafifletilebilir.
Bu çözüm, böyle bir çözümün Yahudi çoğunluğu hızla azınlığa dönüştüreceği ve dolayısıyla Yahudi devletinin amacını boşa çıkaracağı argümanıyla (kendi içinde doğru) resmi olarak reddedilmektedir. Ancak ben, kalıcı bir çoğunluğu hedefleyen politikaların tam da kendi kendini yok eden politikalar olduğuna inanıyorum.
Yahudi nüfusu, Arap uluslarından oluşan geniş dünyada azınlık olarak kalmalıdır. Daha üst düzeyde bir getto varoluşuna geri dönmeden kendisini kesinlikle ondan ayıramaz. Kuşkusuz İsrail saldırgan bir göç politikası izleyerek Yahudi çoğunluğunu koruyabilir ve bu da Arap milliyetçiliğini sürekli olarak güçlendirir.
Komşularında “düşman”, “kalıtsal düşman” görmeye devam ederse ilerici bir devlet olarak var olamaz. Yahudi halkı için kalıcı güvenlik, korkuyla hareket eden, izole edilmiş bir çoğunlukta değil, Yahudilerin ve Arapların eşit hak ve özgürlüklere sahip vatandaşlar olarak birlikte yaşamasında yatmaktadır. Böyle bir birlikte yaşam ancak uzun bir deneme yanılma sürecinin sonucu olabilir. Ancak ilk adımlar için gerekli koşullar artık mevcuttur.
Şu anda İsrail tarafından kısmen işgal edilmiş olan topraklarda yüzyıllardır yaşayan bir Filistin halkı var. Ve bu halkın çoğunluğu bugün İsrail yönetimi altında yaşamaktadır. Bu koşullar İsrail’i işgalci bir güç (İsrail’in kendi içinde bile) ve Filistin kurtuluş hareketini de -işgalci güç ne kadar liberal olursa olsun- bir ulusal kurtuluş hareketi haline getirmektedir.
- Filistin halkının ulusal istekleri İsrail’in yanında bir Filistin devletinin kurulmasıyla karşılanabilir. Bu devletin bağımsız olup olmayacağı ya da İsrail veya Ürdün ile bir federasyona girip girmeyeceği Birleşmiş Milletler gözetiminde yapılacak bir referandumla Filistin halkının kendi kaderini tayin etmesine bırakılacaktır.
En iyi çözüm, İsraillilerin ve Filistinlilerin, Yahudilerin ve Arapların, sosyalist bir Ortadoğu konfederasyonunun eşit vatandaşları olarak birlikte yaşamaları olacaktır. Bu hala bir ütopya. Yukarıda tartışılan olasılıklar, burada ve şimdi ortaya çıkan geçici çözümlerdir – kesin olarak reddedilmeleri telafisi mümkün olmayan zararlara neden olabilir.
Marcuse bu yazısını 1971’de ilk kez İsrail’e gittikten sonra kaleme almış.